พระประโทณเจดีย์เป็นศาสนสถานที่สำคัญสมัยทวารวดีของเมืองนครปฐมโบราณ มีตำนานกล่าวว่าพระยาพานเป็นผู้สร้างเพื่อไถ่บาปที่ฆ่ายายหอมผู้เลี้ยงดูตน คู่กันกับพระปฐมเจดีย์ที่สร้างขึ้นเพื่อไถ่บาปที่ได้ฆ่าพระยากงซึ่งเป็นบิดา จากรูปแบบที่ปรากฏในปัจจุบันซึ่งผ่านการบูรณปฏิสังขรณ์แล้วพบว่าเป็นศาสนสถานขนาดใหญ่ก่อด้วยอิฐ อยู่ในผังสี่เหลี่ยมจัตุรัสยกเก็จ มีบันไดทางขึ้นทั้งสี่ทิศ ที่รอบฐานประดับด้วยลวดบัววลัย มีการเจาะช่องสี่เหลี่ยมที่ท้องไม้ และประดับอาคารจำลอง ซึ่งเป็นลักษณะที่พบในโบราณสถานขนาดใหญ่ในสมัยทวารวดี…

กู่ หรือ โขง หมายถึงอาคารทรงปราสาทสำหรับประดิษฐานพระพุทธรูป ใช้ในความหมายว่าพระพุทธเจ้าประทับภายในปราสาท และเป็นสัญลักษณ์ว่าสิ่งที่ประดิษฐานภายภายในโขงหรือกู่นั้นเป็นสิ่งที่ควรต่อการเคารพบูชา เช่นเดียวกับการประดิษฐานพระพุทธรูปในบุษบกของศิลปะรัตนโกสินทร์ รูปแบบของกู่อยู่ในผังสี่เหลี่ยมจัตุรัสเพิ่มมุม มีช่องคูหาด้านหน้าเพื่อให้มองเห็นพระพุทธรูป ส่วนยอดประกอบด้วยเรือนซ้อนชั้นผสมกับหลังคาลาด…